KAMU İHALE KURUL KARARI

Toplantı No : 2013/071

Gündem No : 39

Karar Tarihi : 06.11.2013

Karar No : 2013/UH.II-4162

Şikayetçi:

Fırathan Temizlik Bilgi İşlem İnş. Yemek Özel Sağlık Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti, SIRATUT MAH. 404 SOK. NO:2 KAT:1 ADIYAMAN

İhaleyi Yapan Daire:

Of Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü, Sulaklı Mahallesi Belediye Meydanı 3 61830 TRABZON

Başvuru Tarih ve Sayısı:

25.09.2013 / 30282

Başvuruya Konu İhale:

2013/88271 İhale Kayıt Numaralı "Çöp Süpürme Ve Toplama İşinde Çalıştırılmak Üzere 30 Adet Vasıfsız Eleman Alımı" İhalesi

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:

Of Belediyesi Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğütarafından 29.07.2013 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Çöp Süpürme ve Toplama İşinde Çalıştırılmak Üzere 30 Adet Vasıfsız Eleman Alımı” ihalesine ilişkin olarak Fırathan Temizlik Bilgi İşlem İnş. Yemek Özel Sağlık Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 11.09.2013 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 16.09.2013 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 25.09.2013 tarih ve 30282 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 24.09.2013 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2013/3453 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

Karar:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihalede sunmuş oldukları aşırı düşük teklif açıklamasının idarece, aritmetik hata yapıldığı ve giyim giderine ilişkin %3 sözleşme ve genel giderler tutarının hatalı hesaplandığı gerekçeleriyle uygun bulunmayarak tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı ancak kendilerince hata yapılmadığı, bu nedenle de tekliflerinin yeniden değerlendirmeye alınması gerektiği iddiasına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddiasının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı Düşük Teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde“İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.”hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yuvarlama ve aritmetik hata” başlıklı 39’uncu maddesinde“39.1. Birim fiyat teklif cetvelinde iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlar ve analizlerdeki rayiç fiyatlar, virgülden sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde yazılabilecektir.

39.2. Birim fiyat teklif cetvelinde, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemi için teklif edilen birim fiyatın çarpımı sonucu bulunan tutar, analizlerde de her bir girdi miktarı ile rayicinin çarpımı sonucu bulunan tutar, virgülden sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde yazılabilecektir. Ancak toplam teklif tutarı, virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

39.3. Birim fiyat teklif cetvellerinde çarpım ve toplamlarda aritmetik hata yapan istekliler değerlendirme dışı bırakılacaktır. Kısmi teklife açık ihalelerde ise isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin teklifi değerlendirme dışı bırakılacaktır.”açıklaması,

Aynı Tebliğ’in “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde“79.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, tekliflerin değerlendirilmesinde;

İhale ve sözleşmeye ilişkin damga vergileri, Kamu İhale Kurumu payı ve noter masrafları gibi sözleşme giderleri ile amortisman, kıdem tazminatı, işyeri hekimliği ücreti, oryantasyon (ihale konusu işe uyum) eğitimi gideri, yaka kartı ve bu mahiyetteki genel giderleri karşılamak üzere birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir işçilik kalemindeki (yol, yemek ve giyecek dahil brüt asgari ücret veya brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası üzerinden ücret hesaplanan işçilik kalemi ile ulusal bayram ve genel tatil günleri ve fazla çalışma saatlerine ilişkin işçilik kalemleri) birim fiyatlar ile işçi sayısı üzerinden teklif alınması idarece uygun görülmeyen iş kalemi/kalemleri kapsamında çalıştırılacak olan her bir personelin işçilik maliyeti üzerinden % 3 oranında sözleşme giderleri ve genel giderler hesaplanacaktır.

…

79.3. Asgari işçilik maliyeti;

i- İhale tarihinde yürürlükte bulunan brüt asgari ücret veya idari şartnamede brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası olarak belirlenen ücret (ulusal bayram ve genel tatil günleri ile fazla çalışma saatlerine ilişkin ücretler dahil),

ii- İdari şartnamede öngörülen nakdi veya ayni yemek ve yol bedeli ile ayni giyim bedeli,

iii- İşveren sigorta primi tutarından oluşmaktadır.

79.4. İhale komisyonu tarafından, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile varsa malzeme ve diğer maliyet kalemleri, bunlar dışında kalan hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanında belirtilen teklif fiyata dahil giderler dikkate alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre ihale komisyonunca belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecektir. İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerin belirtilmesi ve açıklama için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerekmektedir.

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, kar hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki teklifler aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyecektir.

79.4.1. İsteklilerce yapılacak aşırı düşük teklife ilişkin açıklamalar belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyerek söz konusu teklifler reddedilecektir.

79.4.2. İhale komisyonu tarafından yapılacak aşırı düşük teklif değerlendirmesinde aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir.

…

79.4.2.3. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamaya dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,

…

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (79.4.2.4-79.4.2.13) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.

…

79.4.2.4. Tedarikçi veya üreticilerden alınan birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;

a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,

b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,

altında olamaz.

Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

…

79.4.2.15. Maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının; 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre çalışan meslek mensuplarından, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olanlar tarafından düzenlenmesi, bütün belge ve tutanakların her sayfasının taraflar tarafından imzalanarak kaşelenmesi gerekmektedir.

(79.4.2.4.) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ve proforma fatura veren tedarikçi veya imalatçı tarafından, (79.4.2.5.) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ile istekliye fiyat teklifini veren kişi tarafından imzalanarak kaşelenecek ancak bu tutanaklar proforma fatura veya fiyat teklifi ekinde idareye verilmeyecek ve düzenleyen meslek mensubu tarafından muhafaza edilecektir.

(79.4.2.12.) maddesine göre düzenlenen tutanaklar ise meslek mensubu ile ihaleye katılan istekli tarafından imzalanarak kaşelenecek ve açıklama ekinde idareye sunulacaktır.

Meslek mensubu, proforma fatura veya fiyat teklifi üzerindeki beyanı ile O-5, O-6, O-7 nolu tutanaklardaki beyanların doğruluğundan sorumludur.

Gerekli görülmesi durumunda ihaleyi yapan idare, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarını, incelemek üzere muhafaza eden meslek mensubundan isteyebilir.

İhale komisyonunun, gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse istekliler tarafından açıklama kapsamında ihale komisyonuna sunulan tutanaklar üzerinde yaptığı inceleme sonucunda sunulan proforma fatura / fiyat teklifi ile bu belgeler arasında uyumsuzluk olduğunu tespit etmesi durumunda teklif reddedilerek uyumsuzluğun niteliğine göre söz konusu belgeler mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.

İhale komisyonunca yapılan inceleme sonucunda, yukarıda belirtildiği şekilde bir uyumsuzluk olduğu tespit edilmemekle birlikte, belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda isteklinin teklifi reddedilmeyecek ancak proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilecektir.

…

79.4.2.18. İtirazen şikayet başvurularına ilişkin olarak Kurum tarafından yapılan incelemede gerekli görülmesi durumunda, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, bunları muhafaza eden meslek mensubundan istenebilir. Gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse ihaleyi yapan idare tarafından Kuruma gönderilen belgeler arasında yer alan proforma fatura ve fiyat teklif tutarları ile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda; proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.

79.4.2.19. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarına ilişkin aşırı düşük teklif sorgulamasında, sözleşme giderleri ve genel giderlerin % 3 oranında hesaplanması söz konusu olmayacak, sözleşme giderleri ilgili mevzuatına göre hesaplanmak suretiyle aşırı düşük teklif sorgulamasına cevap verilecek ve teklifler değerlendirilecektir.

…

79.5. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (79.4.2.) maddesine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları teknik şartnameye aykırı hususlar içeren veya teklif tutarı, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti ve % 3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderleri, personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde ise asgari işçilik maliyeti ve ilgili mevzuatı uyarınca hesaplanacak sözleşme giderlerini karşılamayan isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir…”açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde“2.1.İhale konusu hizmetin;

a) Adı: Çöp süpürme ve toplama işinde çalıştırılmak üzere 30 adet vasıfsız eleman alımı

b) Miktarı ve türü: Hizmetin miktarı ve türü ekte yer almaktadır.

c) Yapılacağı yer: Of belediyesi hizmet alanları içerisinde

ç) Bu bent boş bırakılmıştır.”düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde“25.1.taahhüdün ilave işler nedeniyle meydana gelebilecek artışlar dahil yerine getirilmesine ilişkin vergi sigorta ve harç giderleri sözleşme bedeline dahildir. ilgili mevzuatı uyarınca hesaplanacak KDV sözleşme bedeline dahil olmayıp idare tarafından yükleniciye ödenecektir.

25.2.25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3.Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1. İşin süresi ve personel sayısı dikkate alınarak ilgili mevzuatına göre hesaplanacak işçilik ücreti: 10 ay için 30 adet personel ile hizmet alımı yapılacaktır.

* 4 adet Şoför Asgari Ücret Üzerinden %45 fazla ödeme

* 1 adet Ekip Sorumlusu Asgari Ücret Üzerinden %45 fazla ödeme
* 25 adet Vasıfsız İşçi Asgari Ücret Üzerinden %20 fazla ödeme

25.3.2. Yemek, yol ve giyecek giderleri: 30 personel için öngörülen giyecek yardımı iş kıyafeti, yağmurluk, çizme, eldiven, iş ayakkabısı şeklinde olacaktır.
10 Ay için 2 kez kıyafet / giysi yardımı yapılacaktır.

25.3.3. Malzeme giderleri: iş kıyafeti, yağmurluk, çizme, eldiven, iş ayakkabısı yükleniciye ait olup; verilen teklife dahildir.

25.3.4. Bu madde boş bırakılmıştır.

25.4.Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.

25.5. Kısa vadeli sigorta prim oranları belirtilecektir. 1.00”düzenlemesi,

Yine aynı Şartname’nin “Ek” bölümünde“…

Sıra NoAçıklamaBirimiİşçi SayısıAy/gün/saat

1Temizlik İşçisi Asgari Ücret + %20 Fazla Ödeme İşçi X ay 25,0010

2Resmi ve Dini Bayram(Temizlik İşçisi)Kişi 25,0012

3Şoför Asgari Ücret + %45 Fazla Ödeme İşçi X ay 4,0010

4Resmi ve Dini Bayram(Şoför)Kişi 4,0012

5Ekip Sorumlusu Asgari Ücret + %45 Fazla Ödeme İşçi X ay 1,0010

6Resmi ve Dini Bayram(Ekip Sorumlusu)Kişi 1,0012

…” düzenlemesi yer almaktadır.

İlgili mevzuat hükümleri incelendiğinde, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 39’uncu maddesinde, birim fiyat teklif cetvelindeki aritmetik hatalar ve virgülden sonraki 3’üncü hanenin ne şekilde yuvarlanması gerektiğine ilişkin açıklama yapıldığı, söz konusu açıklamaların idarece kamu zararına neden olunmaması amacıyla yapıldığı, aşırı düşük teklif açıklamalarının ise teklif edilen bedel ile ihale konusu işin sorunsuz bir şekilde getirilebileceğini ispat amacı taşıdığı anlaşılmıştır.

Başvuruya konu ihaleye 10 isteklinin katıldığı, 9 isteklinin teklifinin geçerli teklif olarak belirlendiği, 7 isteklinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tâbi tutulduğu, 5 isteklinin açıklama sunduğu, idarece sunulan açıklamalardan yalnızca ihale üzerinde kalan istekli tarafından sunulan açıklamanın kabul edildiği ve ihalenin neticelendirildiği görülmüştür.

İhale konusu işin 10 ay süresince 30 personel ile yürütüleceği, anılan personel için yol ve yemek gideri öngörülmediği ancak giyim giderinin belirtildiği, ihalede teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetinin 495.236,80 TL olduğu, ihalede geçerli teklif sunan tüm istekliler tarafından teklif edilen bedellerin bu tutarın üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

Başvuru sahibinin 02.08.2013 tarihli ve 1467 sayılı ile aşırı düşük teklif sorgulamasına tâbi tutulduğu, istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında; işçilik gideri için teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyeti kadar (495.236,80 TL) gider öngörüldüğü, giyim gideri için 0,08 TL, giyim giderine ilişkin %3 oranındaki sözleşme ve genel giderler için 0,01 TL ve yüklenici kârı olarak 0,01 TL olmak üzere, toplam 495.236,90 TL bedel teklif edildiği; toplam 300 parça giyim eşyası için öngörülen bedelin (0,08 TL) tevsiki amacıyla Usluhan Gıda Turz. Ltd. Şti.nden alınmış 29.07.2013 tarihli bir proforma fatura sunulduğu,

proforma faturanın üzerinde ilgili beyan ifadesinin yer aldığı, söz konusu proforma faturanın teklif açıklamasındaki birim fiyat ve miktar ile uyumlu olduğu, giyim gideri için hesaplanan %3 oranındaki sözleşme ve genel giderler tutarının 0,0024 TL olacağı, başvuru sahibi tarafından bu tutarın yukarıya doğru 0,01 TL’ye yuvarlandığı, yapılan yuvarlama işleminin istekli lehine bir durum olmadığı, bu işlemin aşırı düşük teklif açıklamasının amacına tezatlık oluşturmadığı,

Kamu İhale Genel Tebliği’nde yer alan, yarım kuruşun altındaki değerlerin dikkate alınmaması hususunun, birim fiyat teklif cetveline yönelik bir düzenleme olduğu ve farklı bir amaç güden aşırı düşük teklif açıklamasındaki hesaplamalarda dikkate alınamayacağı, bu nedenle de başvuru sahibi istekli tarafından gerçekleştirilen yuvarlama işleminde mevzuata aykırılık olmadığı görülmüştür.

Öte yandan anılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında toplam 300 parça giyim eşyası için sadece 0,08 TL bedel öngörüldüğü, bu giderin tevsiki amacıyla sunulan proforma faturada çizme ve eldiven için 0,0002 TL, iş kıyafeti takımı, iş ayakkabısı ve yağmurluk için 0,0004 TL birim fiyat teklifi verildiği,

bir başka deyişle, proforma faturada bir parça çizme ve eldiven için yasal en düşük para birimi olan 1 kuruşun ellide biri, bir parça iş kıyafeti takımı, iş ayakkabısı ve yağmurluk için ise 1 kuruşun yirmi beşte biri bedel belirtildiği görülmüş olup, her bir giyim parçası için öngörülen tutarlar kuruşun altında olduğundan yasal olarak geçerliliği bulunmamaktadır.

Toplamda öngörülen tutar ödenebilecek bir meblağ olmakla birlikte birim fiyat anlamında bir kuruşun altında bir bedelin ödenmesi mümkün değildir.

Yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde; başvuru sahibi istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında giyim gideri için öngörülen tutara ilişkin olarak hesaplanan %3 oranındaki sözleşme ve genel giderler tutarının 0,0024 TL olduğu, başvuru sahibi tarafından bu tutarın yukarıya doğru 0,01 TL’ye yuvarlandığı,

yuvarlama işleminin isteklinin lehine bir durum oluşturmadığı, özetle yapılan yuvarlama işleminin aşırı düşük teklif açıklamasının amacına aykırı olmadığı ancak giyim bedeli için öngörülen birim fiyat tutarının yasal olarak geçerliliği bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmamıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:

İhale komisyonu kararı incelendiğinde; Aserha Sosyal Hizmetler Bil. Turz. Nak. İnş. Elk. Elkt. Dan. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının ilgili mevzuat hükümlerine ve ihale dokümanı düzenlemelerine uygun olmasına rağmen, idarece yalnızca giyim giderine ilişkin olarak sunulan proforma faturaya ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanağında ve geçici vergi beyannamesindeki imzalar ile imza beyannamesindeki imzaların farklı olduğu gerekçesiyle anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, idarece her hangi bir teknik incelemeye dayanılmaksızın gerçekleştirilen işlemin yerinde olmadığı, söz konusu imzalar arasında ilk bakışta tespit edilebilen bir farklılığın da olmadığı değerlendirildiğinden, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde yer alan ilke ve prensipler doğrultusunda, anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Aserha Sosyal Hizmetler Bil. Turz. Nak. İnş. Elk. Elkt. Dan. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oyçokluğu ile karar verildi.

Kazım ÖZKAN

Başkan V.

II. Başkan

Ali Kemal AKKOÇ

Kurul Üyesi Erkan DEMİRTAŞ

Kurul Üyesi Mehmet Zeki ADLI

Kurul Üyesi

Hamdi GÜLEÇ

Kurul Üyesi Mehmet AKSOY

Kurul Üyesi

KARŞI OY

Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesindeki iddiası hakkında Kurul çoğunluğunca alınan kararda “Aserha Sosyal Hizmetler Bil. Turz. Nak. İnş. Elk. Elkt. Dan. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının ilgili mevzuat hükümlerine ve ihale dokümanı düzenlemelerine uygun olmasına rağmen, idarece yalnızca giyim giderine ilişkin olarak sunulan proforma faturaya ilişkin maliyet/ satış tutarı tespit tutanağında ve geçici vergi beyannamesindeki imzalar ile imza beyannamesindeki imzaların farklı olduğu gerekçesiyle anılan istekli teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, idarece her hangi bir teknik incelemeye dayanılmaksızın gerçekleştirilen işlemin yerinde olmadığı, söz konusu imzalar arasında ilk bakışta tespit edilebilen bir farklılığın da olmadığı değerlendirildiğinden” şeklinde yer alan gerekçeye dayanılarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde yer alan ilke ve prensipler doğrultusunda, Aserha Sosyal Hizmetler Bil. Turz. Nak. İnş. Elk. Elkt. Dan. Tic. Ltd. Şti.’ninteklifinin değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığına ilişkin “Düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddiasının İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden yapılan incelemeye göre;

Kamu İhale Tebliğinin 79.4.2.18. maddesinde;“İtirazen şikayet başvurularına ilişkin olarak Kurum tarafından yapılan incelemede gerekli görülmesi durumunda, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, bunları muhafaza eden meslek mensubundan istenebilir. Gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse ihaleyi yapan idare tarafından Kuruma gönderilen belgeler arasında yer alan proforma fatura ve fiyat teklif tutarları ile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda; proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.“ açıklaması yer almaktadır.

Kurumca bu açıklama uyarınca yapılan incelemelere göre, hizmet alımlarında aşırı düşük teklif açıklamasında giyim bedeline ilişkin yapılan açıklamalarda, istekli tarafından giyim bedeline ilişkin sunulan proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarıile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alanbilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda, belirtilen proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilmesi, ayrıca konunun önemine göre de Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılması hususlarının anlaşılması gerektiğinin aşikar olması nedeni ve bu yönde verilen Kurul Kararları ile konu içtihat niteliğini kazanmış olmasının yanında Tebliğin yukarıda sözü edilen düzenlemesi birbirine bağlı/bağımlı iki temel açıklamadır.

Şöyle ki; cari piyasa koşullarına, temel ekonomik verilere ve hayatın olağan durumuna uygun olmadığı anlaşılan fiyat teklifinin bir şekilde şekle uygun olarak müşavir tarafından tevsik edilmesi halinde, bu durumun ilgili vergi dairesine bildirilerek “bu tevsikin” doğruluğunun testi istenilmekte ve sistemin sigortası genel kabulüyle yapılmış bir mevzuat düzenlemesi şeklinde tezahür etmiştir. Kamu İhale Tebliğinin 79.4.2.18. maddesinin birbirine bağımlı son açıklama cümlesinin uygulanmaması halinde başlangıç cümlesine göre tekliflerin değerlendirilmesinin sağlıklı ve hukuken uygun bir yanı olmayacaktır.

İstekliler tarafından asgari işçilik bedelinin çok az üstünde verilen teklif bedelinin en düşük teklife yakın olmasının sağlanması için teklif bileşenlerinden olan giyim bedeli açıklamasına yönelik olarak verilen proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının düşük bedelli olarak oluşturulduğunun konu ile ilgili içtihat niteliğinde verilmiş Kurul kararlarından anlaşıldığı, verilen proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının anlaşılmasına rağmen, düşük bedelli de olsa, istekli tarafından verilen proforma fatura ve fiyat tekliflerin Kamu İhale Genel Tebliğinin ilgili hükümlerine göre belge üzerinde taşıması gereken şartları taşıdığının tespiti halinde anılan açıklamanın mevzuat uyarınca uygun görüldüğünün içtihat niteliğinde verilmiş olan Kurul kararlarından anlaşıldığı, ancak sunulan proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının anlaşılması durumunda da, teklif açıklaması bu yönden mevzuata uygun görülmekle birlikte proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının düşüklüğünün düzenlenen ve idareye sunulan belgenin usulüne uygun olmadığına ilişkin eylemi ortadan kaldırmayacağı düşüncesi ile, Kanunun temel ilkelerinden eşit muamele ve güvenirlik ilkelerinin ön planda çalıştırılmasının temini yönünden incelenmesi için bağlı bulunan vergi dairesine gönderilmiştir.

Yukarıda yapılan iki değerlendirmenin belge üzerinde aynı anda var olduğu durumda, bildirim yapılmasının anlamlı olduğu yönünde bütünlük sağladığı şeklinde yapılan değerlendirmelerin birbirinden bağımsız işletilmesi durumunda, yani aşırı düşük açıklamada, isteklinin giyime ilişkin sunduğu proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının açıkça bilinmesine rağmen, sırf, anılan belgelerin Tebliğinin sözü edilen açıklamalarına göre belge üzerinde taşıması gereken şartlara uygun olarak taşıdığı tespitine dayanılarak isteklinin açıklamasının mevzuata uygun olduğunu kabul etmenin mevzuat ile çelişki yarattığı, bu nedenle, anılan belgelerin Kamu İhale Genel Tebliğinin ilgili açıklamalarına göre belge üzerinde taşıması gereken şartları taşıdığının tespit edilmiş olmasına rağmen, proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı durumunun incelenmesi için Tebliğin ilgili açıklaması uyarınca ilgili vergi dairesine bile bile gönderilmemesi durumunda, Kanunda belirtilen temel ilkelerden eşit muamele ve güvenirlik ilkelerinin ön planda zedelendiği işlemlerin gerçekleştirilmiş olacağı düşüncesiyle, Tebliğin ilgili açıklamalarına göre, belge üzerinde taşıması gereken şartları taşıdığının tespit edilmiş olmasına rağmen, vergi dairesine bildirim yapılmasına gerek görülmeyen, proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının, ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının anlaşıldığı durumda, anılan isteklinin aşırı düşük açıklamalarının “mevzuata uygun olmadığı” şeklinde gerekçe ile kabul edilmemesi gerekmektedir.

İncelemeye konu ihalede;

Aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmayarak teklifi ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesi Kurul çoğunluğunca da yerinde bulunan Aşhane Yem. Hiz. İnş. Taah. Nak. Tur. Temz. Tic. Ltd. Şti. ile aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işlemleri Kurulca da“…giyim bedeli için öngörülen birim fiyat tutarının yasal olarak geçerliliğibulunmadığı……” gerekçesine dayanılarak uygun bulunan Fırathan Temz. Bilgi İşl. İnş. Yem. Özel Sağ. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işlemleri Kurul çoğunluğunca “…sunulan proforma faturaya ilişkin maliyet/ satış tutarı tespit tutanağında ve geçici vergi beyannamesindeki imzalar ile imza beyannamesindeki imzaların farklı olduğu gerekçesiyle anılan istekli teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, idarece her hangi bir teknik incelemeye dayanılmaksızın gerçekleştirilen işlemin yerinde olmadığı, söz konusu imzalar arasında ilk bakışta tespit edilebilen bir farklılığın da olmadığı” gerekçesine dayanılarak uygun bulunmayan Aserha Sos. Hizm. Bil. Turz. Nak. İnş. Elek. Elektronik Dan. Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sundukları bilgi ve belgeler yukarıda aktarılan değerlendirmeler ışığı altında değerlendirildiğinde;

1- Aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmayarak teklifi ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesi Kurul çoğunluğunca da yerinde bulunan Aşhane Yem. Hiz. İnş. Taah. Nak. Tur. Temz. Tic. Ltd. Şti.tarafındanaşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte çalışacak personelin giyim giderinin maliyetine dayalı açıklamasının tevsiki için; giyim malzemelerinden plastik iş eldiveni için 0,45 TL birim fiyatın önerildiği Hak Ticaret-Ballıca Arıcılık tarafından istekli adına tanzim edilen 12.08.2013 tarihli proforma faturanın sunulduğu anlaşılmış olduğundan, anılan isteklininaşırı düşük açıklaması kapsamında sunduğu; proforma faturada, ön görülen giyim maliyet bedellerinin maliyet muhasebesi kayıtları açısından ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı, bu nedenle adı geçen isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığından teklifinin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,

2-Aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işlemleri Kurulca da“…giyim bedeli için öngörülen birim fiyat tutarının yasal olarak geçerliliğibulunmadığı……” gerekçesine dayanılarak uygun görülen Fırathan Temz. Bilgi İşl. İnş. Yem. Özel Sağ. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafındanaşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte çalışacak personelin giyim giderinin maliyetine dayalı açıklamasının tevsiki için; giyim malzemelerinin her birine ayrı ayrı olmak üzere 0,0004 TL birim fiyat önerildiği, önerilen bu birim fiyatın 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyetinin Para Birimi Hakkında Kanunda belirtilen tedavüldeki para birimleri arasında yer almadığı, tedavülden çıkarılmış para birimine denk gelecek birim fiyatların önerilmesinin belge düzenlenmesinde sahteciliğe ışık tuttuğu da değerlendirildiğinden,

5083 sayılı Türkiye Cumhuriyetinin Para Birimi Hakkında Kanunda belirtilen tedavüldeki para birimleri arasında sayılmayan birim fiyat teklif edilmesinin belge düzenlemesinde sahteciliğe ışık tuttuğu hususlarınasebep olan Uslusan Gıda Turz. Temz. Tar. İnş. Teks. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti. ile anılan şirketin SMMM’si olan M. Said SÖNMEZ’in bu yöndekikusurlarının incelenerek gereğinin yapılması hususlarında Adıyaman Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerektiği,

3- Aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işlemleri Kurul çoğunluğunca “…sunulan proforma faturaya ilişkin maliyet/ satış tutarı tespit tutanağında ve geçici vergi beyannamesindeki imzalar ile imza beyannamesindeki imzaların farklı olduğu gerekçesiyle anılan istekli teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, idarece her hangi bir teknik incelemeye dayanılmaksızın gerçekleştirilen işlemin yerinde olmadığı, söz konusu imzalar arasında ilk bakışta tespitedilebilen bir farklılığın daolmadığı” gerekçesine dayanılarak uygun bulunmayan Aserha Sos. Hizm. Bil. Turz. Nak. İnş. Elek. Elektronik Dan. Tic. Ltd. Şti.tarafındanaşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte çalışacak personelin giyim giderinin maliyetine dayalı açıklamasının tevsiki için; 5 kalemden oluşan çeşitli giyim malzemelerinin her birine ayrı ayrı olmak üzere 0,01 TL olarak önerilen birim fiyatlar üzerinden toplamda 3,00 TL fiyat öngören Yavuz Teks. Temiz. Danş. Hizm.-Ahmet YAVUZ tarafından istekli adına tanzim edilen 28.07.2013 tarihli proforma fatura ile ekinde maliyet/satış tespit tutanağının (Ek-O.5) sunulduğu anlaşılmış olduğundan, anılan isteklininaşırı düşük açıklaması kapsamında sunduğu; proforma fatura ile maliyet/satış tespit tutanağında, ön görülen giyim maliyet bedellerinin maliyet muhasebesi kayıtları açısından ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı, bu nedenle adı geçen isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığından teklifinin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,

Değerlendirilmiştir.

Açıklanan nedenlerle, başvuru sahibinin iddiasının İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden yapılan incelemeye göre; ticari şirketlerin iktisadi amacının kâr elde etmek olduğu, kâr elde etmese dahi en azından zarar etmemek üzere ticari faaliyetlerine devam etmelerinin bir zorunluluk olduğu aksi takdirde söz konusu şirketlerin zarar etmemek ve kâr elde etmek için kayıt dışı ticari yollara başvurmalarının kuvvetle muhtemel olduğu düşüncesi ile, inceleme konusu ihalede giyimine ilişkin açıklamaları kapsamında verdikleri proforma faturada önerilen teklif fiyatların maliyet muhasebesi kayıtları açısından ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı belirlenen; aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmayarak teklifi ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesi Kurul çoğunluğunca da yerinde bulunan Aşhane Yem. Hiz. İnş. Taah. Nak. Tur. Temz. Tic. Ltd. Şti. ile aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işlemleri Kurul çoğunluğunca “…sunulan proforma faturaya ilişkin maliyet/ satış tutarı tespit tutanağında ve geçici vergi beyannamesindeki imzalar ile imza beyannamesindeki imzaların farklı olduğu gerekçesiyle anılan istekli teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, idarece her hangi bir teknik incelemeye dayanılmaksızın gerçekleştirilen işlemin yerinde olmadığı, söz konusu imzalar arasında ilk bakışta tespit edilebilen bir farklılığın da olmadığı” gerekçesine dayanılarak uygun bulunmayan Aserha Sos. Hizm. Bil. Turz. Nak. İnş. Elek. Elektronik Dan. Tic. Ltd. Şti.’nin tekliflerinin bu gerekçeler üzerinden değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,

Diğer yandan, aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayarak teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işlemleri Kurul çoğunluğunca da“…giyim bedeli için öngörülen birim fiyat tutarının yasal olarak geçerliliğibulunmadığı……” gerekçesine dayanılarak uygun görülenFırathan Temz. Bilgi İşl. İnş. Yem. Özel Sağ. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti.tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte çalışacak personelin giyim giderinin maliyetine dayalı açıklamasının tevsiki için; giyim malzemelerinin her birine ayrı ayrı olmak üzere 0,0004 TL birim fiyat önerildiği, önerilen bu birim fiyatın 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyetinin Para Birimi Hakkında Kanunda belirtilen tedavüldeki para birimleri arasında yer almadığı, tedavülden çıkarılmış para birimine denk gelecek birim fiyatların önerilmesinin belge düzenlenmesinde sahteciliğe ışık tuttuğu da değerlendirildiğinden,

5083 sayılı Türkiye Cumhuriyetinin Para Birimi Hakkında Kanunda belirtilen tedavüldeki para birimleri arasında sayılmayan birim fiyat teklif edilmesinin belge düzenlemesinde sahteciliğe ışık tuttuğu hususlarınasebep olan Uslusan Gıda Turz. Temz. Tar. İnş. Teks. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti. ile anılan şirketin SMMM’si olan M. Said SÖNMEZ’in bu yöndekikusurlarının incelenerek gereğinin yapılması hususlarında Adıyaman Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerektiği,

Yönündeki düşüncem ile, bu hususlara ilişkin Kurul çoğunluğunca alınan karar gerekçesine katılmıyorum.

Ali Kemal AKKOÇ

Kurul Üyesi

EK GEREKÇE

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53. maddesinin (a) fıkrasında; Kamu İhale Kurumunun, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve yetkili olduğu, (b) fıkrasının 9. bendinden sonraki 2. alt bendinde de; Kurumun Kurul kararıyla bu Kanunun ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun uygulanmasına ilişkin standart ihale dokümanı, tip sözleşme, yönetmelik ve tebliğler çıkarmaya yetkili olduğu, Kurul ve Kurumun yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak kullanacağı, standart ihale dokümanları, tip sözleşmeler, yönetmelik ve tebliğlerin Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulacağı hükme bağlanmıştır.

Anılan düzenleme uyarınca, Kamu İhale Kurulunun 4734 ve 4735 sayılı Kanunların uygulanması konusunda genel düzenleyici işlemler yapma yetkisini haiz olduğu kuşkusuzdur.

Anılan yetki çerçevesinde yürürlüğe konulan Kamu İhale Genel Tebliğinin 79.4.2.18 maddesinde;“İtirazen şikayet başvurularına ilişkin olarak Kurum tarafından yapılan incelemede gerekli görülmesi durumunda, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, bunları muhafaza eden meslek mensubundan istenebilir. Gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse ihaleyi yapan idare tarafından Kuruma gönderilen belgeler arasında yer alan proforma fatura ve fiyat teklif tutarları ile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda; proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.” hükmü bulunmaktadır.

İnceleme kapsamında karşılaşılan proforma faturalardaki ekonomik değerlerin hayatın olağan akışına uygun olup olmadığının objektif bir kriterinin olamayacağı açık ise de, olağandışılık konusundaki makul şüphe yeterlidir.

İhalenin iptal edilmiş olması ya da aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmış olması dahi giyim bedeline ilişkin olarak düzenlenen ve idareye sunulan belgenin usulüne uygun olmadığına ilişkin eylemi ortadan kaldırmayacağından;

İnceleme konusu ihalede,

Başvuru sahibi Fırathan Temizlik Bilgi İşlem İnş. Yemek Özel Sağlık Turizm San. Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasında, giyim bedelini belgelendirmek üzere sunduğu Usluhan Gıda Turz. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen proforma faturada, ihale konusu işte çalıştırılacak personele verilecek teknik şartnamede belirtilen 300 parça giyim malzemesinin bedelinin toplam 0,08 TL olduğunun belirtildiği, proforma faturadaki bilgiler mevzuata aykırılık görülmeyerek açıklaması kabul edildiğinden, anılan proforma faturanın ve proforma faturanın dayanağı maliyet/satış tutarı tespit tutanağının gönderilmek suretiyle, söz konusu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı tespitinin yapılacak incelemelerde değerlendirilmek üzere, anılan proforma faturayı düzenleyen Usluhan Gıda Turz. Ltd. Şti. nin bağlı olduğu Adıyaman Vergi Dairesine,

Aserha Sosyal Hizmetler Bil. Turz. Nak. İnş. Elk. Elkt. Dan. Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasında, giyim bedelini belgelendirmek üzere sunduğu Yavuz Tekstil/Ahmet Yavuz tarafından düzenlenen proforma faturada, ihale konusu işte çalıştırılacak personele verilecek teknik şartnamede belirtilen 300 parça giyim malzemesinin bedelinin 0,0002 ile 0,01 TL olduğunun belirtildiği, proforma faturadaki bilgiler mevzuata aykırılık görülmeyerek açıklaması kabul edildiğinden, anılan proforma faturanın ve proforma faturanın dayanağı maliyet/satış tutarı tespit tutanağının gönderilmek suretiyle, söz konusu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı tespitinin yapılacak incelemelerde değerlendirilmek üzere, anılan proforma faturayı düzenleyen Yavuz Tekstil/Ahmet Yavuz’un bağlı olduğu Yenimahalle Vergi Dairesine,

Ebsa Elektrik Elektronik Tel. Bil. İnş. Müh. Turz. Tem. Yem. Ltd. Ltd. Şti. ile Türkay Et Gıda Orman Ürünleri Temizlik Kömür Turizm İnşaat Pazarlama Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasında, giyim bedelini belgelendirmek üzere sundukları Rönesans Tesis Entg. Sos. Hiz. Oto Kiralama İnş. Turz. Teks. Çevre Tem. Dağ. Gıda Tic. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen proforma faturada, ihale konusu işte çalıştırılacak personele verilecek teknik şartnamede belirtilen 300 parça giyim malzemesinin bedelinin 0,0002 ile 0,01 TL olduğunun belirtildiği, proforma faturadaki bilgiler mevzuata aykırılık görülmeyerek açıklaması kabul edildiğinden, anılan proforma faturanın ve proforma faturanın dayanağı maliyet/satış tutarı tespit tutanağının gönderilmek suretiyle, söz konusu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı tespitinin yapılacak incelemelerde değerlendirilmek üzere, anılan proforma faturayı düzenleyen Rönesans Tesis Entg. Sos. Hiz. Oto Kiralama İnş. Turz. Teks. Çevre Tem. Dağ. Gıda Tic. Ltd. Şti.nin bağlı olduğu Maltepe Vergi Dairesine,

bildirimde bulunulması anılan Tebliğ gereği olduğundan, bu hususun da anılan Kurul kararı gerekçeleri arasında yer alması gerektiği yönündeki düşüncemle, karara katılıyorum.

Erkan DEMİRTAŞ

Kurul Üyesi

KARŞI OY

İnceleme konusu ihalede, Kurul çoğunluğunca verilen kararda, başvuru sahibinin, ön gördüğü giyim gideri için hesaplanan %3 oranındaki sözleşme ve genel giderler tutarının 0,0024 TL olduğu, bu tutarın başvuru sahibi tarafından yukarıya doğru 0,01 TL’ye yuvarlandığı ve söz konusu yuvarlama işleminde mevzuata aykırılık bulunmadığı, ancak her bir giyim parçası için öngörülen tutarlar kuruşun altında olduğu ve dolayısıyla yasal olarak geçerliliğinin bulunmadığı, birim fiyat anlamında bir kuruşun altında bir bedelin ödenmesinin mümkün olmadığı, bu nedenle başvuru sahibinin iddiasınınyerinde bulunmadığı ifade edilmektedir.

5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun’un “Türk Lirası ile Yeni Türk Lirası arasında değişim oranı ve Yeni Kuruşa tamamlama” başlıklı ikinci maddesinde“Türk Lirası değerler Yeni Türk Lirasına dönüştürülürken, birmilyon Türk Lirası (1.000.000 TL) eşittir bir Yeni Türk Lirası (l YTL) değişim oranı esas alınır.

Türk Lirası değerlerin Yeni Türk Lirasına dönüşüm işlemlerinin ve Yeni Türk Lirası cinsinden yapılan işlemlerin sonuçlarında ve ödeme aşamalarında yarım Yeni Kuruş ve üzerindeki değerler bir Yeni Kuruşa tamamlanır; yarım Yeni Kuruşun altındaki değerler dikkate alınmaz.

İlgili kanunları gereğince uygulanacak adlî ve idarî para cezalarının hesaplanmasında ve ödenmesinde, bir Yeni Türk Lirası’nın (1 YTL) altında kalan tutarlar dikkate alınmaz.” hükmü bulunmaktadır.

Söz konusu Kanun hükmünden, Yeni Türk Lirası (1.1.2009 tarihinden itibaren Türk Lirası) cinsinden yapılan işlemlerin sonuçlarında ve ödeme aşamalarında yarım Yeni Kuruşun (1.1.2009 tarihinden itibaren Kuruş) altındaki değerlerin dikkate alınmayacağı anlaşılmaktadır. Bu kapsamda yarım Kuruşun altındaki değerlerin, hiçbir koşulda dikkate alınmayacağı değil, yalnızca işlemlerin sonuçlarında ve ödeme aşamalarında dikkate alınmayacağı sonucuna ulaşılmaktadır.

İncelenen ihalede, ihale üzerinde bırakılan isteklinin giyim bedeli için birim fiyat teklif cetvelinde ön gördüğü toplam tutarın kuruşun altında olmadığı ve dolayısıylabaşvuru sahibi tarafından sunulan açıklamalar kapsamında yer alan giyim giderinin toplam tutarı bakımından yukarıda aktarılan Kanun hükmüne aykırı bir durum bulunmadığı ve başvuru sahibinin teklifinin değerlendirmeye alınmasının gerektiği sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan, Kurul çoğunluğunca alınan kararın eşit muamele ilkesi yönünden yapılan incelemede tespit edilen aykırılıklara yer verilen B bölümünde, başvuru sahibinin iddia ettiği hususların dışına çıkıldığı, dolayısıyla yetki unsuru yönünden hukuka aykırılık oluştuğu kanaatini taşıdığımızdan, öncelikle Kamu İhale Kurulunun inceleme yetkisinin sınırına ilişkin hukuki durumun ortaya konulması gerekmektedir. Şöyle ki;

20.11.2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanun ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda birçok değişiklik yapılmıştır. Bunlardan Kurumun ve Kurulun inceleme yetkisini ilgilendiren değişiklikler yürürlüğe girmeden önce, Kamu İhale Kurulu, itirazen şikayet başvurularında ileri sürülen iddialarla sınırlı kalmadan ya da iddia konusu hususlarla bağlı olmadan, hatta herhangi bir başvuru dahi bulunmadan resen inceleme yapmakta ve kararlar almaktaydı.

Ancak, söz konusu Kanun ile, diğer değişikliklerin yanı sıra 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin (b) fıkrasının (9) numaralı bendinden sonra gelen paragrafta yer alan, “Kurum gerekli gördüğü takdirde, bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık bulunduğuna ilişkin iddiaları da inceler ve sonuçlandırır” şeklindeki kural yürürlükten kaldırılmış, 54 ve 56 ncı maddeler değiştirilmiştir. Buna göre değişik 54 üncü maddenin birinci fıkrasında,“İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler” kuralına; değişik 56 ncı maddenin ikinci fıkrasında da,“Kurum itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler…” kuralına yer verilmiştir.

5812 sayılı Kanunun ilgili madde gerekçelerinde,“4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin (b) fıkrasının (9) numaralı bendinden sonra gelen paragrafın yürürlükten kaldırılması öngörülmek suretiyle, 4734 sayılı Kanunun sistematiği açısından Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurularını inceleme yetki ve görevinin verilmesi nede­niyle itirazen şikayet başvurusuna konu edilmeyen ve niteliği itibariyle teftiş veya soruşturma konusu edilebilecek hususlarda Kurumun iddiaları inceleyeceğine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmakta­dır…” ve“İdari başvuru yolunun amaca uygun biçimde kullanılmasını temin bakımından Kurum tarafın­dan başvuru sahibinin iddiaları ve idarenin şikayet üzerine verdiği kararda yer alan hususlar ile iti­raz edilen işlemlerin diğer istekliler bakımından uygulanmasının eşit muamele ilkesini ihlal edip et­mediği ile sınırlı bir incelemenin yapılması öngörülmekte, böylece şikayet inceleme sürecinin kısa sürede sonuçlandırılması amaçlanmaktadır” şeklinde açıklamalar yer almıştır.

Bu durumda, itirazen şikayet başvuruları üzerine Kurulun yapacağı incelemeye ilişkin yetki 5812 sayılı Kanunla daraltılmış olup, Kurulun inceleme yetkisi başvuru sahibinin şikayete konu ettiği ve itirazen şikayet başvurusuna taşıdığı iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği yönüyle sınırlandırıldığından, şikayet ve itirazen şikayet başvurusuna konu edilmeyen ve eşit muamele ilkesi yönünden incelenebilecek konular haricinde Kurulun resen inceleme yapmak suretiyle karar alması hukuken mümkün değildir. Aksi durumda Kurul kararı, yetki unsuru yönünden hukuka aykırı olacaktır.

Yine 5812 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler kapsamında, 54 üncü maddeye, başvuruların şekil unsurlarına yönelik olarak daha önce 4734 sayılı Kanunda yer almayan bazı hükümler de eklenmiştir. Bunlar arasında, başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı delillerin şikayet ve itirazen şikayet dilekçelerinde belirtilmesi şartı da bulunmaktadır. Bu şekilde kanun koyucu, başvuruların sebebe/sebeplere dayanması gereğini ortaya koymuş, ayrıca“başvurunun konusu” olarak tanımlanan“iddiayı/iddia konusunu” başvuru sahibinin belirteceği sebebe de bağlamış bulunmaktadır.

Bu itibarla, Kamu İhale Kurulunca yapılacak incelemenin“sebeple bağlantılı iddiayla” sınırlı olması gerekmektedir. Şikayet ve itirazen şikayet başvurularının ileri sürülen sebeplerden bağımsız olarak, bir diğer ifadeyle, ileri sürülmeyen sebeplerin Kamu İhale Kurulunca dikkate alınarak incelenebileceğinin kabul edilmesi, hiçbir sebep ileri sürülmeden sadece istenilen sonucun dile getirildiği başvurularda sebeplerin Kamu İhale Kurulunca resen araştırılmasını kabul etmek anlamına gelir. Örneğin, “teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasının hukuka aykırı olduğu” veya “ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin idarece değerlendirme dışı bırakılması gerektiği” iddiasıyla yapılan başvuruya ait dilekçede, başvuru sahibi tarafından sadece talebin/istenen sonucun belirtilmesi, ancak bu talebin dayandığı sebeplerin belirtilmemesi halinde bu itirazen şikayet başvurusunun Kurulca incelenmesi, inceleme sırasında da, başvuru sahibinin yerine geçilerek sebep araştırmasının yapılması ve bulunması halinde düzeltici işlem kararı verilmesi, bulunmaması halinde ise itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesi gerekecektir. Oysa, başvuru sahibi tarafından ileri sürülmeyen sebebin Kurulca resen dikkate alınacağı yolunda 4734 sayılı Kanunda bir hüküm bulunmadığı gibi, resen dikkate almak araştırma yapılmasını da gerektirdiğinden, böyle bir araştırma yükümlülüğünü ve külfetini Kamu İhale Kurumuna yükleyen herhangi bir kanuni düzenleme de yoktur. Esasen böyle bir yükümlülüğün yorum yoluyla öngörülmesi, kanunda olmayanı kanuna yakıştırmak anlamına gelmekte, ayrıca eşitlik ilkesine aykırı durumların doğma riskini gündeme getirmektedir. Zira, her itirazen şikayet dosyasında başvuru sahibi tarafından ileri sürülmeyen başka sebepler var mı, yok mu şeklinde araştırma yapılması, bu araştırmanın her durum ve zamanda aynı kalite ve dikkatle gerçekleştirilmesi işin doğası gereği mümkün değildir.

Kaldı ki, itirazen şikayet inceleme sürecinde Kanunda öngörülmeyen bir araştırmanın yapılması, araştırma bir süre gerektirdiği ve inceleme süreci boyunca idare ihale konusu işe ilişkin sözleşmeyi imzalayamayacağı için, söz konusu Kanun değişiklikleri ile amaçlanan “idari başvuru yolunun amaca uygun biçimde kullanılmasını temin etme, etkin bir idari denetim sağlama ve inceleme sürecini kısa sürede sonuçlandırma” fonksiyonları gerçekleşmeyecek ve kamu yararı zedelenecektir.

Diğer taraftan, başvuru sahibi tarafından ileri sürülmeyen hususun/hususların Kurulca resen dikkate alınması, hakkını en iyi şekilde arama sorumluluğu bulunan başvuru sahibinin yerine Kurulun geçerek iddia ileri sürmesi veya onun namına sebep ihdas etmesi sonucunu da doğurmaktadır. 5812 sayılı Kanunla inceleme yetkisinin çerçevesi yeniden çizilen ve bu kapsamda sadece ileri sürülen sebeplere bağlı kalarak iddiaları inceleme yetkisi bulunan Kamu İhale Kurulunun, resen sebep bulması, bu şekilde başvuru sahibi isteklinin sorumluluğunu üzerine alması veya istekliye ait olan bu sorumluluğun Kamu İhale Kuruluna devredilmesi, 4734 sayılı Kanuna açıkça aykırıdır.

İncelenen uyuşmazlıkta, başvuru sahibinin şikayet dilekçesinde ileri sürdüğü ve itirazen şikayet dilekçesine taşıdığı iddiası, “idarece, sunmuş oldukları aşırı düşük teklif açıklamasının, aritmetik hata yapıldığı ve giyim giderine ilişkin %3 sözleşme ve genel giderler tutarının hatalı hesaplandığı gerekçesiyle uygun bulunmamasının hukuka aykırı olduğu” şeklindedir.

Eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği yönünden, Kurulca yapılacak incelemenin, iddianın dayanağı söz konusu sebeplerle sınırlı olması gerekmektedir.

Kurulca başvuru sahibi tarafından ileri sürülen iddialar yönünden diğer isteklilere eşit muamele yapılıp yapılmadığı incelenmiş olup, aykırılık bulunmadığı tespit edilmesine karşın, bu noktada kalınmamış, inceleme ve araştırmaya devam edilmiştir.

Başvuru sahibinin iddiasını dayandırdığı sebeplere göre, Aserha Sosyal Hizmetler Bil. Turz. Nak. İnş. Elk. Elkt. Dan. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının ilgili mevzuat hükümlerine ve ihale dokümanı düzenlemelerine uygun olmasına rağmen, idarece söz konusu istekli başka bir sebeple, yani sunduğu proforma faturaya ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanağında ve geçici vergi beyannamesindeki imzalar ile imza beyannamesindeki imzaların farklı olduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmıştır. Bu sebeple söz konusu istekli yönünden bir inceleme yapılmaması gerekirken, idarece her hangi bir teknik incelemeye dayanılmaksızın gerçekleştirilen işlemin yerinde olmadığı, söz konusu imzalar arasında ilk bakışta tespit edilebilen bir farklılığın da olmadığı gerekçesiyle, anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığı gerekçesi ile “düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmiştir.

Başvuru sahibi tarafından, aşırı düşük teklif açıklamasının, giyim giderine ilişkin olarak sunulan proforma faturaya ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanağında ve geçici vergi beyannamesindeki imzalar ile imza beyannamesindeki imzalarla ilgili bir iddia, idare ve Kurul nezdinde yapılan başvurulara ait dilekçelerde ileri sürülmediğinden, eşit muamele ilkesi yönünden yapılacak incelemenin ancak diğer isteklilerin teklifleri üzerinden, “aritmetik hata yada yuvarlama hatası” yönünden yapılabileceği değerlendirildiğinden Kurul çoğunluğunca verilen karar, resen inceleme sonucu ve inceleme yetkisinin sınırları dışına çıkılarak alınmıştır.

Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlığa konu ihalede, başvuru sahibi isteklinin teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerektiğiyönündeki düşüncemizle, Kurul çoğunluğunun aksi yöndeki kararına katılmıyoruz.

Mehmet Zeki ADLI

Kurul Üyesi Hamdi GÜLEÇ

Kurul Üyesi