Toplantı No : 2009/013

Gündem No : 99

Karar Tarihi : 16.02.2009

Karar No : 2009/UY.II-809

Şikayetçi :

Soner İnşaat Müşavirlik Müh. Müteahhitlik Makina San. İth. İhr. Tic. Ltd. Şti., Batı Mahallesi İsmetpaşa Cad. Çilek Sokak No:10/8Pendik / İSTANBUL

İhaleyi yapan idare:

Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü, Etlik Cad. No:39 Dışkapı / ANKARA

Başvuru tarih ve sayısı:

31.12.2008 / 37766

Başvuruya konu ihale:

2008/136774 İhale Kayıt Numaralı "(Gölbaşı-Kulu)Ayr.-Bala-Kaman-Kırşehir Yolu Km:4+400-8+800 Arası Toprak Tesviye İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı İşleri" İhalesi

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:

12.02.2009 tarih ve Y.55.83.0220/2009-79E sayılı Esas İnceleme Raporunda;

Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü tarafından 26.09.2008 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “(Gölbaşı-Kulu) Ayrımı-Bala-Kaman-Kırşehir Yolu Km:4+400-8+800 Arası Toprak Tesviye İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı İşleri” ihalesine ilişkin olarak Soner İnş. Müşav. Müh. Müt. Mak. San. İth. İhr. Tic. Ltd. Şti.’nin 16.12.2008 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 30.12.2008 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 31.12.2008 tarih ve 37766 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 31.12.2008 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,

İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;

4734 sayılı Kanunun 56 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi gereğince, ihale işlemlerinin ve ihale kararının iptaline,

Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.

Karar:

Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; idarece istenilen aşırı düşük teklif açıklamasına cevap verdikleri, ancak, bunun idarece değerlendirilmeyip, idari şartnamede istenilen “alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işlerin listesi”ni teklif dosyalarında sunmadıkları gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, bu durumun 4734 sayılı Kanunun 37 ve 38 inci maddeleri ile çeliştiği, ayrıca, değerlendirme dışı bırakılma gerekçesinin mevzuata aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

A- Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

İhale işlem dosyası üzerinden yapılan inceleme sonucunda; 26.09.2008 tarihinde yapılan ihaleye 11 isteklinin teklif verdiği, idarenin tüm teklifleri geçerli kabul ederek hesapladığı sınır değerin, 5.646.524,68 YTL, altında teklif veren 10 istekliden aşırı düşük tekliflerini açıklamalarını istediği, 25.11.2008 tarihinde ihale komisyonunca, ihale tarihinde tutulan belge kontrol tutanağında bilanço ve kalite belgelerine ilişkin sütunların bulunmadığı, alt yüklenici beyanı ile ilgili sütunun ise uygun şekilde doldurulmadığının tespiti üzerine değerlendirmenin tekrar yapıldığı, bu değerlendirme üzerine Hi-Ka Nak. İnş. Taah. Mad. Tur. Pet. Ür. San ve Tic. Ltd. Şti.’nin teklifi teklif dosyasındaki belgelerin altındaki imza ile imza sirkülerindeki imzanın aynı olmadığı gerekçesiyle, Kızılırmak İnş. Tic. ve San. Ltd. Şti.’nin teklifinin teklif dosyasında ISO 14001-2004 kalite belgesinin bulunmadığı gerekçesiyle, Karmer Mermer Turz. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin teklifinin teklif dosyasında ISO 14001-2004 kalite belgesinin ve ISO 90001-2000 belgesinin TÜRKAK onayı bulunmadığı gerekçesiyle, Orhan İnş. Taah. San. Ve Tic. Ltd. Şti.’nin teklifinin teklif dosyasında kalite belgelerinin ve alt yüklenici beyanının bulunmadığı gerekçesiyle, Soner İnş. Müşav. Müh. Müt. Mak. San. İth. İhr. Tic. Ltd. Şti.’nin teklifinin de teklif dosyasında alt yüklenici beyanı bulunmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılarak geriye kalan 6 geçerli teklif üzerinden hesaplanan sınır değerin, 5.727.088,90 YTL, altında teklif veren 5 isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının incelendiği, yapılan tüm açıklamaların idarece yetersiz görülerek ihalenin sınır değerin üzerinde teklif veren Ankara İnş. Tic. ve San. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı görülmüştür.

İdarece hazırlanan idari şartnamenin 7 inci maddesinin 2 nci fıkrasının (j) bendinde;“İstekliler, ihale konusu yapım işinde, alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işlere ait listeyi teklifleri ekinde vereceklerdir.” düzenlemesi,

“Alt yükleniciler” başlıklı 19 uncu maddesinde;“İstekliler, ihale konusu yapım işinde, alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işlere ait listeyi teklifleri ekinde vereceklerdir.

İhalenin bu şekilde teklif veren isteklinin üzerinde kalması durumunda, isteklinin işe ait sözleşme imzalanmadan önce alt yüklenicilerin listesini de idarenin onayına sunması gerekir. Bu durumda alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu Yüklenicinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.” düzenlemesi bulunmaktadır.

4734 sayılı Kanunun “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36 ncı maddesinde;“Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.

İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibinin teklif dosyası incelendiğinde; teklif dosyasındaki belgeler içerisinde alt yüklenici beyanının bulunmadığı görülmüştür.

İdari şartnamenin anılan maddesinde isteklilerden teklifleriyle birlikte alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işlerin listesini sunmalarının istenildiği,

eğer alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri bir iş yoksa buna ilişkin taahhütnamenin sunulmasının istenilmediği görüldüğünden, böyle bir listeyi teklif dosyasında sunmamış bir isteklinin alt yüklenicilere yaptırmayı düşündüğü herhangi bir iş bulunmadığı şeklinde yorumlanması gerektiği anlaşılmaktadır.

Bu itibarla; başvuru sahibinin teklif dosyasında, alt yüklenicilere yaptıracağı işlere ilişkin listeyi sunmamış olmasının, anılan isteklinin ihale konusu iş kapsamında herhangi bir işi alt yüklenicilere yaptırmayacağı anlamına geldiğinin ve idarece bu şekilde değerlendirilmesi gerektiğinin açık olduğu,

bu nedenle de, anılan gerekçeyle, teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasında mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Belirtilen hususlar bir arada değerlendirildiğinde, başvuru sahibinin teklifinin geçerli kabul edilerek, idareye sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklaması idarece incelendikten sonra, kesinleşen ihale kararının verilmesi gerekmektedir.

B) İhalelere Yönelik Yapılacak Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 20 nci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:

d) İhale komisyonunun Kanuna uygun olarak oluşturulup oluşturulmadığı yönünden yapılan incelemede;

Yapılan inceleme sonucunda; 26.08.2008 tarihli ihale komisyonu görevlendirme yazısında, 5 asil üye, 5 yedek üyenin görevlendirildiği, ihale komisyonu asil üyeleri olarak, yol yapım başmühendisi Birol DEMİR’in, bölge başmühendisi Şahin ÇORBACIOĞLU, yol yapım arazi mühendisi Kamil DOĞAN’ın, tesisler şefi H. Hasip TURAN’ın, büro memuru Adnan AVŞAR’ın, yedek üye olarak, asfalt başmühendisi Kurtuluş ŞAMLIOĞLU’nun, bölge başmühendisi Arif AKDEMİR’in, yol yapım arazi mühendisi Nurhan YILDIZ’ın, asfalt arazi mühendisi Cem Gürol ERTAN’ın, şube müdürü Cemil KARACA’nın belirlendiği, 04.11.2008 tarihli ikinci bir ihale komisyonu görevlendirme yazısıyla mücbir sebep nedeniyle ihale komisyon üyelerinin değiştirilerek, asil üye başkanlığına köprü başmühendisi Zafer BOZ’un, yedek üye başkanlığına otoyol bakım başmühendisi Olcay ARI’nın, yedek üyelerden biri olarak da Tuncay ÇELENK’in (Cem Gürol ERTAN’ın yerine) görevlendirildiği, adı geçen kişilerin, birinci görevlendirme yazısında yer almayan kişilerden oluştuğu görülmüştür.

4734 sayılı Kanunun “İhale Komisyonu” başlıklı 6 ncı maddesinde;“İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirir.

İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir.

Gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği, ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.

İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak zorundadır.

İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.” hükmübulunmaktadır.

İhale komisyonunda yedek üye olarak görevlendirilen kişilerin asil üyelerin ihale komisyonunda görev yapamayacak olması durumunda ihale komisyonunda yer alacak üyeler olduğunun açık olduğu, bu itibarla, ihale tarihinden sonraki bir tarihte, ihale komisyonu asil başkanı olarak görevlendirilen kişi ile yedek üyelerden iki kişinin, bu kişilerin yerine 26.08.2008 tarihli ilk görevlendirme yazısında bulunmayan kişilerin görevlendirilerek, değiştirilmesinin mevzuata aykırı olduğu ve bu aykırılığın ihalenin iptalini gerektirdiği sonucuna ulaşılmıştır.

h) İlk oturumda tutulması gereken tutanakların usulüne uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği yönünden yapılan incelemede;

Yapılan incelemede, 26.09.2008 tarihinde yapılan birinci oturumda ihale komisyonunun tüm teklifleri geçerli kabul ederek hesapladığı sınır değerin altında teklif veren 10 istekliden aşırı düşük tekliflerini açıklamalarını istediği, 04.11.2008 tarihinde yeniden oluşturulan ihale komisyonunun 25.11.2008 tarihli kararıyla, ihale tarihinde tutulan belge kontrol tutanağında bilanço ve kalite belgelerine ilişkin sütunların bulunmadığı, alt yüklenici beyanı ile ilgili sütunun ise uygun şekilde doldurulmadığını tespit etmeleri üzerine değerlendirmeyi tekrar yaparak, belgeleri eksik olduğu gerekçesiyle 5 isteklinin teklifini değerlendirme dışı bıraktığı görülmüştür.

4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde; “Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.

İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliğinin “Kanunun 36 ncı Maddesine Göre İhalenin Birinci Oturumunda Yapılacak İş ve İşlemler Hakkında Açıklamalar” XIII/A maddesinde ise;“İhaleye katılan isteklilerin hem kendileri hem de diğer istekliler tarafından idareye sunulan belgeler ve teklif tutarları ile geçici teminatlarının durumu konusunda ilk oturumda bilgi sahibi olmaları gerekmekte olup, bu işlemlerin en sağlıklı şekilde yapılması Kanunun 5 inci maddesinde ifade edilen saydamlık, güvenirlik, rekabet ve kamuoyu denetimi ilkelerinin gereğidir. Bu ilkelerin gerçekleşmesini sağlamak üzere uygulama yönetmeliklerinde bazı değişiklikler yapılmıştır.

Bu değişiklikler uyarınca, ilk oturumda ihale komisyonu tarafından düzenlenerek imzalanması zorunlu olan Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağının, ihale dokümanında istenen belgeler ve bu belgelere ilgili mevzuat uyarınca eklenmesi zorunlu olan belgelerin her birine bir sütun ayrılmış şekilde düzenlenmesi zorunludur. Bu bağlamda tutanaklarda “ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler”, “katılım belgeleri”, “mesleki ve teknik yeterlik belgeleri” gibi gruplar için değil, istenen her bir belge için ayrı sütunlar ihdas edilecek, ihale aşamasında da her bir belgenin varlığı ayrı ayrı değerlendirilmek suretiyle bu tutanağa işlenecektir.” açıklaması yer almaktadır.

İhale komisyonunun ihale tarihinde isteklilerin huzurunda gerçekleştirdiği birinci oturumda, belge kontrol tutanağını usulüne uygun bir şekilde düzenlenmemesinin, daha sonra, 04.11.2008 tarihinde yeniden oluşturulan ihale komisyonunca, isteklilere kapalı olarak gerçekleştirilen oturumda belge kontrol tutanağının yeniden düzenlenerek isteklilerden bazılarının ikinci tutanağa göre değerlendirme dışı bırakılmasının, anılan mevzuat hükümlerine ve 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesindeki temel ilkelere aykırı olduğu ve bu aykırılığın ihalenin iptalini gerektirdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihale işlemleri ile ihale kararının iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle;

1) 4734 sayılı Kanunun 56 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi gereğince, ihale işlemlerinin ve ihale kararının iptaline,

2) Mevzuata aykırı olduğu ve ihalenin iptalini gerektirdiği belirtilen ihale işlemlerinin değerlendirilmek ve bu aykırılıkların gerçekleşmesinde sorumluluğu olanlar hakkında gerekiyorsa inceleme ve/veya soruşturma başlatılmak üzere konunun Ulaştırma Bakanlığı'na bildirilmesine,

Esasta
Oybirliği, gerekçede oyçokluğu ile karar verildi.

Karşı Oy:

EK GEREKÇE

İncelemeye konu ihaleninAçık İhale Usulü ile ihaleye çıkarıldığı, yaklaşık maliyetin toplam 10.082.903,00 TL olarak belirlendiği;

İhalede 24 adet ihale dokümanının satın alındığı, 26.09.2008 tarihinde yapılan ihaleye 11 isteklinin teklif verdiği, yapılan inceleme sonucunda verilen tekliflerden 1 adedinin geçerli olduğu, ekonomik açıdan en avantajlı teklif seçilen ve ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklif fiyatının 6.138.650,00 TL olduğu anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde“Temel İlkeler” başlığı altında; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” şeklinde düzenleme bulunmaktadır.

Anılan Kanunun 5 inci maddesinde yer alan“Temel İlkeler” gereğince, idareler bu kanuna göre yapılan ihalelerde; rekabeti ve kaynakların verimli kullanmasını sağlamakla sorumludur. Söz konusu ihalede Kanunun 5 inci maddesinde yer alan temel ilkelerden“rekabet” ilkesinin ihlal edildiği anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenden dolayı da ihalenin iptal edilmesi gerektiği, ancak ihalede tespit edilen aykırılıklar ile ilgili olarak “yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması” gerektiği yönündeki düşüncemle, karara katılıyorum.

Adem KAMALI

Kurul Üyesi