KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No : 2009/081

Gündem No : 15

Karar Tarihi : 23.11.2009

Karar No : 2009/UM.I-2812

Şikayetçi :

Bekir Çakır Akcan Petrol ve Petrol Ürünleri Ticaret (Pilot) - Okkün Petrol Ürün. Likit Petrol Gazı Turz. Seyahat Tic. Ltd. Şti. (Ortak Girişim), Saraylar Mahallesi 451 Sokak Hisar İş Merkezi No:2/1 D:22-23 DENİZLİ

İhaleyi yapan idare:

İzmir İl Özel İdaresi Mali İşler ve Strateji Daire Başkanlığı, 855 Sok. No:40 Konak/İZMİR

Başvuru tarih ve sayısı:

02.11.2009 / 22384

Başvuruya konu ihale:

2009/95492 İhale Kayıt Numaralı "Sıvı Kalorifer Yakıtı ve Motorin Alımı" İhalesi

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:

13.11.2009 tarih ve I.M.22.78.0207/2009-48E sayılı Esas İnceleme Raporunda;

İzmir İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği tarafından 07.09.2009 tarihinde “açık ihale usulü” ile yapılan “Sıvı Kalorifer Yakıtı ve Motorin Alımı” ihalesine ilişkin olarak Bekir Çakır Akcan Petrol ve Petrol Ürünleri Ticareti (Pilot Ortak) – Okkün Petrol Ürün. Likit Petrol Gazı Turz. Sey. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın 16.10.2009 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 23.10.2009 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 02.11.2009 tarih ve 22384 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 02.11.2009 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,

İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;

4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine,

Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.

Karar:

Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; değerlendirme dışı bırakılmalarının yerinde olmadığı iddiasına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde;“İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmüne,

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 58 inci maddesinde;“(1) İhale komisyonu verilen tekliflerden diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

(2) İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temininde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen malların özgünlüğü,

hususlarında isteklinin belgelendirilmek suretiyle yaptığı yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen aşırı düşük teklifler, geçerli teklif olarak dikkate alınır.

(3) Aşırı düşük tekliflerin değerlendirmesinde; Kamu İhale Kurumu tarafından aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlenmiş ise ihale komisyonu bu düzenlemeyi esas alır.” hükmüne yer verilmiştir. Aynı düzenlemeye idari şartnamenin 33 üncü maddesinde de yer verilmiştir.

İhale komisyonu, Bekir ÇAKIR Akcan Pet. Ürün. Top. Tic. ve Nak. – Okkün Pet. Ürün. Lik. Pet. Gazı Tur. San. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi ile Güven Pet. Tur. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Boğazkent Pet. İnş. Nak. Tur. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişiminin tekliflerinin ihalede sunulan tekliflerin aritmetik ortalamasına ve yaklaşık maliyete göre aşırı düşük olduğu gerekçesiyle, tekliflerini oluşturan bileşenlerin açıklanması için aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmasına karar vermiştir.

Bu karar üzerine idare, 14.09.2009 tarihli ve 24277 sayılı yazı ile anılan isteklilerden kalorifer yakıtı ve motorin temininde kullanılacak avantajlı şartları ve varsa diğer bileşenleri de belirtmek suretiyle ihale konusu malın nasıl temin edileceğini (kar durumuyla birlikte) içeren yazılı açıklamaların 17.09.2009 tarih ve saat 14:00’a kadar bildirilmesini istemiştir.

Başvuru sahibi 17.09.2009 tarihli yazı ile aşırı düşük teklif açıklamalarını yapmıştır. İdare anılan yazı ve ekleri üzerinde yaptığı incelemede isteklinin dağıtıcı firmasından ihale konusu ürünleri Tüpraş satış fiyatlarının altında aldığı ve ihaleye Tüpraş satış fiyatlarının altında teklif verdiği, isteklinin ihale konusu petrol ürünlerinin bu fiyatla temini konusunda kullanacağı avantajlı şartlara açıklık getiremediği, ihale konusu petrol ürünlerini teklif ettiği fiyat üzerinden temin etmesinin hayatın olağan akışına uygun olmadığı gerekçesiyle başvuru sahibini değerlendirme dışı bırakmıştır.

Başvuru sahibi yaptığı aşırı düşük teklif açıklamalarında, ihale tarihi olan 07.09.2009 tarihinde sıvı kalorifer yakıtının mahalli satış fiyatının 1,50TL/KG olduğunu, firmalarının teklif ettiği fiyatın 1,11TL olduğunu, firmalarının sıvı kalorifer yakıtını bayisi oldukları dağıtım şirketinden satış fiyatları üzerinden %13,94 kar marjı ile aldığını, peşin alımlarda %12,90 oranında indirim uygulandığını, şirketlerinin indiriminin %26,84 olduğunu, buna göre ihale tarihinde mahalli satış fiyatının 1,50TL/KG olduğunu, %26,84 indirimli fiyatın 1,0974TL/KG olduğunu, akaryakıt dağıtımında kullanacakları araçların firmalarına ait olduğunu, bu nedenle %7 oranında nakliye karlarının olduğunu, sıvı kalorifer yakıtı ile ilgili olarak bir yıl içerisinde yüksek alım yapacakları için %6 prim alacaklarını, ihale tarihi olan 07.09.2009 tarihinde motorinin mahalli satış fiyatının 2,12TL/LT olduğunu, firmaların teklif ettiği fiyatın 1,70TL olduğunu, firmalarının motorini bayisi oldukları dağıtım şirketinden satış fiyatları üzerinden %11,31 kar marjı ile aldığını, peşin alımlarda %10,20 oranında indirim uygulandığını, şirketlerinin indiriminin %21,51 olduğunu, buna göre ihale tarihinde mahalli satış fiyatının 2,12TL/LT olduğunu, %21,51 indirimli fiyatın 1,6639TL/LT olduğunu, akaryakıt dağıtımında kullanacakları araçların firmalarına ait olduğunu, bu nedenle %7 oranında nakliye karlarının olduğunu, motorin ile ilgili olarak bir yıl içerisinde yüksek alım yapacakları için %6 prim alacaklarını beyan etmiştir.

Başvuru sahibinin aşırı düşük teklif sorgulamasına verdiği cevap yazıları arasında bulunan ve Kadooğlu Pet. Taş. San. Tic. İth. ve İhr. A.Ş.’nin idareye hitaben yazdığı yazıda;“Sıvı kalorifer yakıtı için 03.09.2009 tarihi itibariyle İzmir mahalli perakende satış fiyatı üzerinden bayiimiz %13,94 kar marjı almaktadır. Peşin alımlarda %12,90 iskonto uygulaması ilave edilir. İzmir Mahalli Perakende Satış Fiyatı: 1,50 + KDV Bayi Kar Marjı: %13,94 + Peşin İskonto: 12,90 = Toplam Kar Oranı: %26,84 Kar Marjı ve Peşin İskontolu Kalorifer Yakıtı Satış Fiyatımız: 1,0974TL/KG’dır. Motorin için 03.09.2009 tarihi itibariyle İzmir mahalli perakende satış fiyatı üzerinden bayiimiz %11,31 kar marjı almaktadır. Peşin alımlarda %10,20 iskonto uygulaması ilave edilir. İzmir Mahalli Perakende Satış Fiyatı: 2,12 + KDV Bayi Kar Marjı: %11,31 + Peşin İskonto: 10,20 = Toplam Kar Oranı: %21,51 Kar Marjı ve Peşin İskontolu Motorin Satış Fiyatımız: 1,6639TL/LT’dir.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Kadooğlu Pet. Taş. San. Tic. İth. ve İhr. A.Ş.’nin, sunduğu belge üzerinde yapılan hesaplamada ihale tarihi itibari ile Tüpraş’ın dağıtım şirketlerine uyguladığı fiyatın altında kalorifer yakıtı ve motorin verdiklerinin anlaşılması üzerine idarece 01.10.2009 tarihli ve 25553 sayılı yazı ile ihale konusu malları Tüpraş rafineri çıkış fiyatlarının altında temin ettiğine dair noter onaylı taahhütname ve böyle bir taahhütname verilmesi durumunda gerekçelerinin de belirtilmesi istenmiştir. Anılan yazıya Kadooğlu Pet. Taş. San. Tic. İth. ve İhr. A.Ş. 02.10.2009 tarihli ve 2009/163 sayılı cevabi yazısında;“Şirketimiz hiçbir zaman Tüpraş fiyatlarının altında fatura düzenlememiştir (ithal ürünler hariç). Bekir Çakır Akcan Petrol ve Petrol Ürünleri Ticareti ile Okkün Petrol Ür. Lik. Pet. Gaz. Turz. Sey. Tic. Ltd. Şti. firmaları bayilerimiz olup, şirketimizle yapmış oldukları prim anlaşması nedeniyle her yıl satabilecekleri akaryakıt tonajlarına göre şirketimizden prim almaya hak kazanabilirler. Bu primden dolayı kendilerine her akaryakıt ürünü için ilave kar marjı oluşmaktadır.” şeklinde açıklama yapmıştır.

İdarenin, ihale konusu petrol ürünleri ile ilgili olarak KDV’siz bayii satış fiyatları ve kar marjını sorduğu 26.09.2009 tarihli ve 25097 sayılı yazısına, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu;“5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa göre petrol fiyatları 01.01.2005 tarihinden itibaren serbest piyasa şartlarına göre oluştuğundan, rafineri fiyatlarının endeksle oluşturulması, dağıtıcı ve nakliye paylarının tavanı gibi fiyatların dolaylı veya dolaysız olarak kamuca belirlenmesine ilişkin uygulamalar sona erdirilmiştir.” şeklinde cevap vermiştir.

Mal alımı ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesindeki aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin hükümlerin uygulanmasında, piyasanın ve tedarikçilerin kendi şartları çerçevesinde fiyatların teklif edildiği hususunda genel bir kabul bulunmaktadır.

İdarelerce aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması halinde Kanunun 38 inci maddesi çerçevesinde konu ele alınarak, idarenin yapmış olduğu sorgulamaya karşılık firmaların yapmış olduğu açıklamaların ve belgelendirilmelerin uygun olup olmadığı hususuna dikkat edilmekte;

idarelerce bu yönde bir sorgulama yapılmasına gerek görülmeyen hallerde ise bu durum bir eksiklik olarak değerlendirilmemektedir.

20.12.2003 tarih ve 25332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 17.07.2004 tarih ve 25525 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Petrol Piyasası Tarifeler Yönetmeliği uyarınca 01.01.2005 tarihinden itibaren akaryakıt ürünlerinin fiyatları piyasada serbest olarak oluşmaya başladığından ve rafineri fiyatlarının endeksle oluşturulması, dağıtıcı ve nakliye paylarının tavanı gibi fiyatların dolaylı veya dolaysız olarak kamuca belirlenmesine ilişkin uygulamalar sona erdirildiğinden idarelerce aşırı düşük teklif sorgulamasında kullanılabilecek resmi bir fiyat tarifesi bulunmamaktadır. Bu nedenle Tüpraş rafineri çıkış fiyatlarını kullanma imkanı bulunmamaktadır.

Durum böyle olmakla birlikte, idari şartnamede ihale konusu 2.500.000 Kg. sıvı kalorifer yakıtı ile 95.000 Lt. motorinin İzmir iline bağlı Aliağa, Balçova, Bayraklı, Bayındır, Bergama, Beydağ, Bornova, Buca, Çeşme, Çiğli, Dikili, Foça, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karaburun, Karşıyaka, Kemalpaşa, Kınık, Kiraz, Konak, Menderes, Menemen, Narlıdere, Ödemiş, Seferihisar, Selçuk, Tire, Torbalı, Urla ilçelerine bağlı ilköğretim okul yakıt depolarına teslim edileceği düzenlenmiştir.

Başvuru sahibinin teklif fiyatının yaklaşık maliyete göre aşırı düşük olduğu, teklif zarfı içerisinde kendilerine ait 19.625, 17.560 ve 10.650 Kg.’lık 3 tankere ilişkin motorlu araç tescil belgelerini sunduğu, ihale konusu malların 30 ilçeye teslim edileceği ve bu ilçelerdeki ilköğretim okullarının sayısı dikkate alındığında bu tonajlı 3 tankerle bu işin yapılamayacağı, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamalarında akaryakıt dağıtımında kullanacakları araçların firmalarına ait olduğunu, bu nedenle %7 nakliye karlarının olduğunu beyan ettiği, fakat aynı açıklamalarda 2 ayrı firmadan ihale konusu malların taşınması için taahhüt aldıkları, bu durumun çelişki oluşturduğu, peşin alımlarda bayisi oldukları dağıtıcı firmanın kendilerine uyguladığı indirim oranını gösterir hiçbir belge sunmadığı, başvuru sahibinin bayisi olduğu dağıtım şirketinin aşırı düşük teklif açıklamalarında peşin alımlarda iskonto uyguladıklarını beyan ettiği, fakat idarenin 01.10.2009 tarihli ve 25553 sayılı yazısına verdiği cevapta şirketlerinin hiçbir zaman Tüpraş fiyatlarının altında fatura düzenlemediğini beyan ettiği, bu iki açıklama arasında çelişki olduğu, aşırı düşük teklif açıklamalarının 4734 sayılı Kanununun 38 inci ve Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 58 inci maddelerine uygun olmadığı, başvuru sahibinin değerlendirme dışı bırakılmasının kamu ihale mevzuatına aykırı olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu nedenle başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmamıştır.

Açılanan nedenlerle;

4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.